การออกแบบบรรจุภัณฑ์
เพื่อให้มองเห็นภาพกว้างไกลและแนวทางเติบโตของงานบรรจุภัณฑ์ได้ชัดเจน สามารถนำไปสร้างธุรกิจใหม่ ๆ ได้ เพิ่มยอดขายสินค้าได้ สยบคู่แข่งได้
โดย อาจารย์มานิตย์ กมลสุววรณ
มีคนถามเสมอว่า การออกแบบบรรจุภัณฑ์มันเป็นอย่างไร ไปเรียนได้ที่ไหน ก่อนอื่นต้องให้เข้าใจว่าการออกแบบบรรจุภัณฑ์จะแบ่งเป็นสองส่วน คือ
- ออกแบบรูปแบบโครงสร้างตัวแพ็คเกจและสามารถผลิตเป็นชิ้นงานสำเร็จ นำไปใช้งานได้ และ
- งานออกแบกราฟิกคดีไซน์เพื่อการพิมพ์ เปรียบเหมือน การออกแบบตัวบ้านและก่อสร้างเป็นบ้านได้ & งานออกแบบตบแต่งภายในบ้านทำเฟอนิเจอร์ให้คนเข้าอยู่ได้
หัวใจสำคัญของงานออกแบบ
ส่วนสำคัญของการออกแบบโครงสร้างตัวแพ็คเกจ คือ การเอาหลักการของเรขาคณิตและเลขคำนวณมาประกอบกัน ใช้สร้างเป็นรูปแบบและขนาดตามที่ต้องการ และจะต้องมีส่วน/กรรมวิธีของการผนึกยึดติดใด ๆ เป็นต้น ทากาว รีดร้อน เกี่ยว/เสียบ ล็อก เย็บลวด ผูกเชือก และอื่น ๆ เพื่อทำให้รูปแบบโครงสร้างเป็นชิ้นงานสำเร็จสมบูรณ์ เป็นตัวแพ็คเกจ/ภาชนะ (package/Container) นำไปห่อบรรจุสินค้าได้
คนสั่งการหรือ Key man ต้องรอบรู้ทุกอย่าง ตั้งแต่การออกความคิด กำหนดรูปแบบ กำกับการทำงานทุกขั้นตอน รอบรู้ในการแนะนำ/จัดหา/จัดทำ/จัดสร้าง อุปกรณ์เครื่องมือ เครื่องใช้ในการทดสอบและเครื่องใช้ในการผลิต จนเป็นชิ้นงานสำเร็จ นำไปใช้งานได้จริง
มีทีมทำงานประจำเป็นฝ่ายพัฒนา จะมีงานออกแบบโครงสร้างแพ็คเกจใหม่ ๆ ให้ทำตลอดทั้งปี ส่วนใหญ่จะเป็นงานมีเงื่อนเวลา มีกรอบงานบังคับที่ได้รับมอบหมายจากลูกค้าให้ทำขึ้นเฉพาะ เพื่อให้ได้รูปแบบแพ็กเกจที่ต้องการ นำไปออกแบบงานกราฟิกดีไซน์เพื่อการพิมพ์และทำเป็นชิ้นงานสำเร็จ
การปฏิบัติงาน ทุกรูปแบบงานที่ทำขึ้น จะสะสมบันทึกเป็นคลังของการเรียนรู้ จะสามารถนำไปใช้ต่อยอดพัฒนางานอื่นใหม่ ๆ ได้ ที่สำคัญการออกแบบโครงสร้างแพ็คเกจจะต้องสัมพันธ์กับการผลิตใช้งานได้จริงทุกครั้ง โดยชิ้นงานตัวอย่างสำเร็จที่ทำขึ้นเสนอก่อนหน้า จะต้องผ่านการทดสอบ และแก้ไขจนพอใจเรียบร้อย เราถึงจะสร้างเป็นไฟล์งาน Key-drawing พร้อมรายละเอียดบ่งบอกเฉพาะใช้ในการออกแบบ ส่งกลับไปให้ลูกค้านำไปออกแบบกราฟิกดีไซน์เพื่อการพิมพ์ ด้วยธรรมเนียมปฏิบัติหรือตามข้อตกลง ลูกค้าจะต้องส่งงานที่ออกแบบกราฟิกดีไซน์เรียบร้อยคืนกลับมาให้พิมพ์ และผลิตจนเสร็จส่งมอบ
การปฏิบัติงาน
นอกจากหัวหน้างานที่เป็น Key man แล้ว ทีมปฏิบัติงานจะเข้าใจ รับรู้ได้เร็ว เพราะได้ผ่านทำงานกันมาแล้วเป็นสิบปี มีอุปกรณ์ตัวช่วย มีเครื่องใช้คอมพิวเตอร์รุ่นใหม่ ๆ ให้ใช้ มีโปรแกรมงานหลากหลายและที่ create ขึ้นเองให้เลือกใช้ได้ มีอุปกรณ์เครื่องใช้ประกอบเพียบ เป็นต้น เครื่องตัดตัวอย่าง (อย่างดี) เครื่องพิมพ์งานตัวอย่าง (Digital print) กาวปิดผนึกชนิดคุณภาพต่าง ๆ เครื่องทดสอบ เครื่องซีล รีดร้อน เครื่องปิดฝาภาชนะหลากหลายรูปแบบ เครื่องขึ้นรูปแบบต่าง ๆ และอุปกรณ์อื่น ๆ มีวัสดุ กระดาษ หลากหลายทุกชนิดให้เลือกใช้งานได้จริง บ่อยครั้งที่ต้องสั่งวัสดุพิเศษและเครื่องใช้เฉพาะกิจจากต่างประเทศเพื่อมาทำตัวอย่างและการทดสอบ มีแผนกงานอื่นที่เกี่ยวข้องพร้อมเข้าช่วย รวมเป็นการทำงานด้วยประสบการณ์ที่สะสมมายาวนานต่อเนื่องกว่า 40 ปี จึงบอกได้ว่า เป็นเรื่องยากลำบากที่ผู้หนึ่งผู้ใดจะเริ่มต้นคิดเรียนรู้ คิดพัฒนาทำบรรจุภัณฑ์ใหม่ ๆ เป็นได้ในเร็ววัน จะหาที่เรียนรู้และอาจารย์ที่สอนได้ยากเช่นกัน
ประโยชน์โดยตรงที่จะได้
จะมองเห็นภาพกว้างไกลและแนวทางเติบโตของงานบรรจุภัณฑ์ได้ชัดเจน สามารถนำไปสร้างธุรกิจใหม่ ๆ ได้ เพิ่มยอดขายสินค้าได้ สยบคู่แข่งได้ เรียกราคางานแพ็คเกจได้ดี เป็นคนสำคัญ ที่ลูกค้าทุกคนจะต้องยอมรับและจะได้ประโยชน์อื่น ๆ อีกมากมาย
จากภาพประกอบ แถว 1 เป็นกล่องกระดาษพับ Folding box สี่เหลี่ยมจัตุรัส 4 ด้านเท่า ก้นกล่องเกี่ยวล็อกปิดแน่น มีฝาในตัวใช้เสียบปิดเปิดได้ เป็นงานกล่องธรรมดา ปิดผนึกกาวด้านข้าง และก้นกล่องด้วยเครื่องปะกล่องได้ง่าย หาทำได้ทุกที่ จึงเป็นงานที่แย่งกันทำ ตัดราคากันเละ จึงต้องการให้ออกแบบกล่องใหม่ มีขนาดเท่าเดิม ให้ดูดี ดูใหม่ ดูแตกต่างจากเดิม ไม่จำเจ ทำเลียนแบบได้ยาก เป็นโจทย์ที่ให้ทำเป็นชิ้นงานตัวอย่างสำเร็จ เพื่อเอามาเปรียบเทียบของเดิม โดยมีเงื่อนไขที่จะต้องผลิตใช้งานได้จริง
โดยปกติแล้วการพัฒนางาน จะต้องไม่เอาเรื่องราคาถูกแพงมาตั้งเป็นเงื่อนไข อาจพอตั้งเป็นเกณฑ์ได้ เพื่อคนทำงานได้อิสระเต็มที่ จึงได้ออกแบบโครงสร้างชิ้นงานดังกล่าวขึ้นใหม่ 2 รูปแบบต่างกัน เชื่อได้ว่าคนที่อยู่ในอาชีพทำโรงพิมพ์บรรจุภัณฑ์ได้เห็นภาพนี้แล้ว จะเข้าใจเรื่องของการออกแบบโครงสร้างบรรจุภัณฑ์ได้ทันที จะเข้าใจในเนื้อหาที่ได้เขียนบอกเล่าอธิบาย ส่วนภาพอื่น ๆ ถ่ายจากของจริง ใช้งานจริง เป็นการชี้ชัดให้เห็นชิ้นงานสมบูรณ์ที่ได้นำไปใช้งานได้จริง นอกจากนี้มันยังมีส่วนสำคัญอื่น ๆ ที่ต้องคิดรวมในการออกแบบ เป็นต้น ความแข็งแรงของโครงสร้าง ความสิ้นเปลืองเนื้อที่ในการขนส่ง การเก็บรักษา ความยากง่ายต่อการผลิตและการใช้งาน มีราคาแพงเกินเหตุ และอื่น ๆ มันเป็นเรื่องที่ต้องระวัง ต้องคิดในระหว่างออกแบบ
เรื่องราวที่เขียนอธิบายรวมทั้งภาพทั้งหมดแสดงให้เห็นถึงวิธีการปฏิบัติ การทำงานแบบมืออาชีพที่ต้องมีความรู้สะสม รอบรู้ในเรื่องวัสดุต่าง ๆ และมีอุปกรณ์เครื่องใช้พร้อม เป็นตัวช่วยในการออกแบบงานโครงสร้างแพ็คเกจใหม่ ๆ ได้จริง มันจึงเป็นเรื่องยากที่จะให้มีการเรียนการสอนถึงวิธีการปฏิบัติจริง จะหาครูและอาจารย์ที่รู้เรื่องนี้จริงมาสอน คงไม่มี
