การลดต้นทุนเชิงการจัดการ
สำหรับอุตสาหกรรมการพิมพ์และแพคเกจจิ้ง ตอนที่ 4
(Administrative cost reduction for the printing and packaging industry, part 4)
วิรัช เดชาสิริสิงห์
ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบโรงงานอัตโนมัติและการลดต้นทุนในโรงงานและขบวนการผลิต
[email protected]
ในเล่มที่แล้วได้กล่าวถึงหัวข้อที่ 6. ในการจัดการเรื่องระบบวิศวกรรมในโรงงานและการซ่อมบำรุง ซึ่งในตอนท้ายได้กล่าวถึงหัวข้อใหญ่ ๆ ใน 2 เรื่องที่ฝ่ายวิศวกรรมจะมีส่วนช่วยในเสนอแนะและจัดทำข้อมูลเพื่อให้ฝ่ายบริหารได้ทราบถึงวิธีการในการลดต้นทุนให้กับบริษัท ซึ่งได้อธิบายไปแล้วคือ
- ผลิตไฟฟ้าใช้เองในโรงงาน เช่น ติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์บนหลังคาโรงงานหรือถ้ามีที่ดินเปล่าว่างอยู่ก็นำมาใช้ประโยชน์ติดตั้งแผงโซล่าร์เซลล์นี้ได้
- นำระบบเครื่องทุ่นแรงต่าง ๆ มาใช้แทนแรงงานคน โดยไม่ต้องปลดพนักงานออก แต่ไม่ต้องรับพนักงานเพิ่ม เช่น ใช้หุ่นยนต์ เครื่องจักรอัตโนมัติ ระบบเคลื่อนย้ายอัตโนมัติ ระบบจัดเก็บอัตโนมัติ อัพเกรดเครื่องจักรให้ทำงานได้ดีขึ้น เร็วขึ้น เป็นต้น
สำหรับข้อมูลในหัวข้อที่ 2.ที่ได้กล่าวไว้ก่อนจบบทความในเล่มที่แล้ว ก็คือการใช้หุ่นยนต์ร่วมกับคนงาน การใช้หุ่นยนต์ในการจัดเรียงสินค้า การใช้หุ่นยนต์ในการเคลื่อนย้ายสินค้าและการจัดเก็บสินค้าแบบอัตโนมัติ และการใช้เครื่องจักรอัตโนมัติในการผลิตสินค้า
สำหรับผู้ประกอบการที่ยังไม่พร้อมในการดำเนินการในหัวข้อการเปลี่ยนมาใช้เครื่องจักรอัตโนมัติเต็มรูปแบบ ซึ่งอาจมีราคาสูงเกินไป ก็สามารถปรับปรุงเครื่องจักรเก่าให้มีสมรรถนะ ประสิทธิภาพให้สูงขึ้นได้ ซึ่งโดยหลักการแล้วสามารถทำได้
ปกติเครื่องจักรเก่าอาจจะมีประสิทธิภาพตกลงเหลือ 50-60% ซึ่งถ้ามีการซ่อมใหญ่เครื่องพิมพ์ เครื่องจักร ก็อาจได้เครื่องที่มีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นถึง 80-90% เลยทีเดียว ซึ่งผลผลิตที่ได้ก็จะเพิ่มขึ้นด้วยทั้งปริมาณและคุณภาพ ส่วนค่าใช่จ่ายก็จะใช้ประมาณ 30-40% ของเครื่องใหม่
สำหรับอุปกรณ์หรือชิ้นส่วนหลัก ๆ ที่ต้องที่มีการซ่อมหรือปรับปรุง มีอยู่ด้วยกัน 3 ส่วนคือ
- อุปกรณ์ที่เป็นชิ้นส่วนแมคคานิคส์ (Machanical Parts)
- อุปกรณ์ที่เป็นชิ้นส่วนไฟฟ้า ชุดควบคุม สายไฟ มอเตอร์ (Electrical Parts)
- อุปกรณ์สนับสนุนที่ใช้กับเครื่อง เช่น ปั๊มของเหลว ปั๊มสูญญากาศ ระบบจ่ายกาว จ่ายสี ระบบยูวี หรืออื่น ๆ
สำหรับอุปกรณ์ที่เป็นชิ้นส่วนแมคคานิคส์ (Machanical Parts) ตามหัวข้อที่ 1. ชิ้นส่วนที่สำคัญที่ต้องเน้นเป็นพิเศษ ที่ปรับปรุงแล้วต้องได้เครื่องที่มีสภาพดี และมีส่วนสำคัญในเครื่องจักรการพิมพ์ มีดังนี้ :
1.1 ลูกกลิ้งทุกชนิดในเครื่อง (Printing Machine Roller)
ซึ่งลูกกลิ้งทุกแบบ ทุกชนิด ทุกขนาด ที่ถูกติดตั้งอยู่ในเครื่องมีความสำคัญมาก เพราะถ้าคุณภาพของลูกกลิ้งไม่ได้ตามสเปคที่กำหนดไว้ ก็จะส่งผลต่อคุณภาพของชิ้นงานที่ถูกผลิตออกมา
สำหรับข้อกำหนดคุณสมบัติที่จะใช้กับลูกกลิ้งหุ้มด้วยยางมีดังนี้ :
– ความแข็งของเนื้อยาง ต้องอยู่ในค่าที่คู่มือกำหนดไว้ ตัวอย่างเช่น ความแข็งยางกำหนดไว้70-78 Shore A ถ้าค่าที่วัดได้อยู่ต่ำหรือสูงกว่านี้ ก็จะส่งผลต่อคุณภาพของงานพิมพ์ได้ ต้องส่งลูกกลิ้งนี้ไปหล่อยางใหม่
– ชนิดและคุณสมบัติของเนื้อยาง สำหรับเนื้อยางที่ใช้หล่อหุ้มลูกกลิ้งมีหลายชนิด เช่น ยาง NBR, NR, VITON, SILICONE, EPDM, EP, CR และอื่น ๆ อีกหลายชนิด ซึ่งข้อสำคัญต้องมีการอ้างอิงจากคู่มือของเครื่องที่กำหนดมา และในปัจจุบันก็ยังมีการใช้ชื่อยางที่ใช้หุ้มลูกกลิ้งเป็นชื่อทางการค้าอีกมากมาย
สำหรับชนิดและคุณสมบัติของยางชนิดต่าง ๆ ถ้าเลือกผิดจะมีผลต่ออายุการใช้งาน คุณภาพของงานที่ออกมา รวมถึงค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นมาด้วย เช่น ในตำแหน่งที่ต้องการใช้เนื้อยางคุณภาพสูงแต่หุ้มด้วยยางคุณภาพต่ำ ก็จะทำให้เนื้อยางเสื่อมสภาพเร็วและทำให้ได้คุณภาพของชิ้นงานต่ำ และในทางกลับกัน ถ้าในตำแหน่งที่ต้องการลูกกลิ้งหุ้มยางที่คุณภาพไม่สูง แต่เอาลูกกลิ้งหุ้มยางคุณภาพสูงไปใส่ก็จะทำให้เกิดความสิ้นเปลืองเพราะยางหุ้มลูกกลิ้งที่มีคุณภาพสูงราคาก็จะสูงตามไปด้วย
– สำหรับการเลือกใช้ซัพพลายเออร์ในการหล่อหุ้มยางลูกกลิ้ง ต้องเลือกใช้บริษัทที่มีมาตรฐานในการทำงาน เพราะในการหล่อยางหุ้มลูกกลิ้ง นอกจากชนิดของยางแล้ว ขั้นตอนในการผสมยาง หล่อยาง อบยาง กลึงผิวเนื้อยางและเจียรผิวหน้าเป็นขั้นตอนสุดท้าย ต้องทำอย่างได้มาตรฐานทุกขั้นตอน เพราะไม่เช่นนั้นทางเราเองอาจได้ลูกกลิ้งที่ไม่เป็นไปตามสเปคที่กำหนด
– นอกเหนือจากลูกกลิ้งหุ้มยางที่อยู่ภายในเครื่องพิมพ์ เครื่องจักรแล้วแล้ว ยังมีลูกกลิ้งที่หุ้มด้วยแสตนเลส เหล็กเกรดพิเศษ ลูกกลิ้งเคลือบด้วยเทปลอน ลูกกลิ้งผิวชุบฮาร์ดโครม และอื่น ๆ อีกหลายชนิด ซึ่งในการอัพเกรด การปรับปรุงให้ดีขึ้น ก็ให้ยึดหลักการเดียวกันกับลูกกลิ้งหุ้มยาง กล่าวคือ ต้องทำทุกอย่างตามสเปคที่กำหนด เช่น ความเรียบของผิว ความขนาน ความแข็งและความคงทน ตลอดจนกรรมวิธีในการผลิตจากซัพพลายเออร์
– สำหรับข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้นเกี่ยวกับลูกกลิ้ง จะกล่าวถึงผิวด้านนอกของลูกกลิ้งว่ามีแบบไหนบ้างที่ใช้ในเครื่องพิมพ์ เครื่องจักร และนอกเหนือจากนี้แล้วยังมีส่วนที่สำคัญที่อยากจะอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับลูกกลิ้งว่าในส่วนนี้ก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน เพราะถ้าในส่วนนี้ของลูกกลิ้งชำรุดหรือซ่อมปรับปรุงอย่างไม่ถูกวิธี ก็จะส่งผลให้ผลผลิตที่ได้มีคุณภาพไม่ดี ไม่เป็นที่ยอมรับได้ ส่วนนี้ก็คือ ส่วนของแกนเพลา และหัวเพลาของลูกกลิ้งนั่นเอง ถ้าเป็นในส่วนของแกนเพลา ปัญหาที่พบคือ แกนเพลาคด โก่งตัว ไม่ได้ศูนย์ ซึ่งเมื่อนำลูกกลิ้งนี้ไปใช้งานก็จะทำให้ผลผลิตที่ออกมามีคุณภาพไม่ได้ตามที่ต้องการ ฉะนั้นในการที่จะหล่อยางหุ้มลูกกลิ้ง เคลือบผิวลูกกลิ้งใหม่ ต้องแจ้งให้ซัพพลายเออร์ตรวจเช็คในจุดนี้ด้วย และให้ทางซัพพลายเออร์ส่งผลเทสมาให้ดูด้วย
ในกรณีที่ตรวจพบว่าลูกกลิ้งโก่ง คดงอ ต้องปรึกษากับซัพพลายเออร์ที่รับทำลูกกลิ้งว่าสามารถซ่อมได้ไหม ถ้าสามารถซ่อมได้ก็ทำการซ่อมให้มีสภาพดีเหมือนเดิม
ตามที่กล่าวมา ถ้าตรวจพบการโก่งงอ การคด ของลูกกลิ้งและสามารถซ่อมได้ ซึ่งหลังจากซ่อมเสร็จแล้วปกติจะไม่สามารถนำไปดำเนินการในขั้นตอนต่อไปได้ ถ้าไม่ได้มีการเช็คศูนย์ถ่วงของลูกกลิ้งก่อน ซึ่งการเช็คศูนย์ถ่วงอธิบายได้ง่าย ๆ ก็เหมือนการเช็คศูนย์ถ่วงของล้อรถยนต์นั่นเอง แต่เครื่องเช็คศูนย์ถ่วงสำหรับลูกกลิ้งจะมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป
สำหรับเหตุผลที่ต้องมีการเช็คศูนย์ถ่วงลูกกลิ้งหลังจากผ่านการซ่อมลูกกลิ้งก็คือ เพื่อให้ลูกกลิ้งหมุนแบบราบเรียบไม่มีสะดุด ไม่มีกระตุก ซึ่งจะเป็นผลดีในการทำงานของเครื่องพิมพ์ เครื่องจักร
สำหรับในส่วนของหัวเพลาลูกกลิ้งก็มีข้อแนะนำในการตรวจเช็คบริเวณปลายเพลาทั้งสองข้างของลูกกลิ้ง ซึ่งในส่วนของหัวเพลานี้จะมีชุดตลับลูกปืน บูช เฟืองและเฟืองโซ่ คลัปปลิ้ง สวมอยู่ ซึ่งขึ้นอยู่กับการออกแบบของเครื่องว่าสวมอะไรบ้าง
สำหรับการประกอบชุดตลับลูกปืนเข้ากับแกนเพลาทั้งสองข้างจะเป็นการสวมที่เรียกว่าสวมอัด ซึ่งการสวมจะใช้เครื่องมือช่วย และเมื่อสวมเข้าไปแล้วจะแน่นมากไม่มีการหลวมคลอน เพราะฉะนั้นในการถอดลูกกลิ้งออกมาทำการซ่อม ไม่ว่าจะซ่อมในส่วนไหนต้องเช็คในส่วนนี้ทุกครั้งไป ซึ่งในการตรวจเช็คการชำรุดสึกหรอของเพลาหรือตลับลูกปืนในจุดนี้ ในเบื้องต้นจะใช้มือจับหมุน จับบิดโยกดูก่อน ถ้าทุกอย่างปกติดีคือ ไม่โยกคลอน ก็แสดงว่าหัวเพลาของลูกกลิ้งสวมกับลูกปืนแน่นดีแล้ว นั่นหมายถึงเนื้อหัวเพลาของลูกกลิ้งกับรูในของตลับลูกปืนไม่ชำรุดหรือสึกหรอ และถ้าต้องการตรวจเช็คสภาพของตลับลูกปืน ก็ใช้มือหมุนตลับลูกปืนดู หรือบิดโยกตลับลูกปืน เพื่อฟังเสียง ดูการหมุน ดูสภาพโดยรวม ซึ่งในการตรวจสอบแบบนี้ต้องเป็นช่างที่มีประสบการณ์ ถึงจะได้ผลที่ถูกต้อง ถ้าตรวจพบว่าชำรุดเฉพาะตลับลูกปืน ก็ทำการเปลี่ยนตลับลูกปืนใหม่ ในขณะเดียวกันถ้าตรวจพบว่าตลับลูกปืนสวมอยู่บนเพลาแบบหลวม ๆ สามารถใช้มือดึงตลับลูกปืนหรือจับโยกออกมาได้ ก็แสดงว่าหัวเพลาของลูกกลิ้งหรือรูในของตลับสึกชำรุดอย่างในอย่างหนึ่ง หรือทั้งสองอย่าง ซึ่งถ้าตรวจพบแบบนี้ต้องทำการวัดขนาดความโตของหัวเพลาว่าสึกไปเท่าไร และต้องวัดขนาดรูในของตลับลูกปืนด้วย เมื่อพบว่าหัวเพลาสึกต้องซ่อมให้อยู่ในสภาพเดิม และตลับลูกปืนชำรุดก็ต้องเปลี่ยนตลับลูกปืนชุดใหม่
สำหรับหัวเพลาลูกกลิ้งนอกจากจะมีตลับลูกปืนสวมอยู่แล้ว ยังมีชุดเฟือง เฟืองโซ่ คลัปปลิ้งและอุปกรณ์อื่น ๆ สวมอยู่อีก เพื่อใช้ในการส่งกำลังขับเพื่อพาลูกกลิ้งให้หมุนไปตามจังหวะการทำงานของเครื่องพิมพ์ เครื่องจักร
สำหรับการประกอบชุดเฟืองโซ่ เฟืองขับ คลัปปลิ้ง เข้ากับแกนเพลาของลูกกลิ้งจะต่างออกไปจากการประกอบตลับลูกปืนเข้ากับแกนเพลา เพราะจะมีการใช้ลิ่มมาช่วยขัดเพื่อให้การหมุนระหว่างเฟืองโซ่ เฟืองขับ คลัปปลิ้ง หมุนไปพร้อมกันกับลูกกลิ้ง
เมื่อลูกกลิ้งที่มีอุปกรณ์ต่าง ๆ ประกอบอยู่ด้วยตามที่กล่าวมาข้างต้น ถูกใช้งานไปพร้อมกับเนื้อยางที่หุ้มลูกกลิ้งอยู่ หรือลูกกลิ้งชนิดที่ไม่มียางหุ้มอยู่ เมื่อถึงเวลาที่ต้องทำการหล่อยางลูกกลิ้งใหม่ หรือซ่อมใหญ่เครื่องจักร ต้องตรวจเช็คสภาพของหัวเพลากับอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่สวมอยู่ด้วยว่ายังแน่นดีอยู่หรือไม่ ถ้าทุกอย่างแน่นดี ไม่หลวมคลอนก็สามารถใช้งานต่อไปได้ แต่ถ้าตรวจเช็คแล้วพบว่ามีการหลวมคลอนเกิดขึ้น ก็ต้องตรวจเช็คว่ามีสาเหตุมาจากไหน เช่น หัวเพลาลูกกลิ้ง จากอุปกรณ์ที่สวมอยู่เช่น เฟืองโซ่ เฟืองขับ คลัปปลิ้ง ลิ่ม ชำรุด ถ้าตรวจพบต้องรีบซ่อม แก้ไขให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน เพราะถ้าไม่แก้ไขจะทำให้การทำงานในเครื่องจักร เครื่องพิมพ์ ทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ หรือทำงานผิดจังหวะไป จะทำให้ผลผลิตที่ได้ออกมาไม่ดี ไม่ได้คุณภาพตามที่กำหนดไว้
1.2 ระบบส่งกำลังในเครื่องจักร เครื่องพิมพ์
ซึ่งถ้านับจากจุดกำเนิดของกำลังขับ ก็จะเริ่มจาก ชุดมอเตอร์ เกียร์ เพลาส่งกำลัง ยอยส่งกำลัง สายพานส่งกำลังแบบต่าง ๆ พูลเลย์แบบต่าง ๆ เฟืองขับ เฟืองโซ่ โซ่ส่งกำลัง เป็นต้น ซึ่งอุปกรณ์ที่กล่าวมาทั้งหมดล้วนแต่มีความสำคัญต่อระบบที่เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องจักร เพราะว่าเครื่องจักรทุกเครื่องไม่ว่าจะเป็นเครื่องชนิดใดก็ต้องการชิ้นส่วนที่ทำงานได้สมบูรณ์ ทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ไม่ขัดข้อง ติดขัดหรือสะดุดในขณะทำงาน ทีนี้มาดูการซ่อมและปรับปรุงชิ้นส่วนและอุปกรณ์ที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ว่าจะมีรายละเอียดอย่างไรบ้าง
1.2.1 มอเตอร์ต้นกำลัง ส่วนมากชิ้นส่วนที่เสียหายและชำรุดของมอเตอร์ก็คือ ชุดตลับลูกปืนทั้งสองชุด แปรงถ่าน ขดลวด ซึ่งโดยปกติถ้ามอเตอร์มีเสียงดัง รอบตก กำลังตก ให้ตรวจเช็คชุดตลับลูกปืนก่อน ถ้าตรวจพบว่าลูกปืนชำรุดให้รีบเปลี่ยนทันที หรือถ้าในเครื่องจักรชุดนั้นมีมอเตอร์อยู่หลายชุดก็ควรตรวจเช็คและถ้าพบว่าชุดตลับลูกปืนเริ่มชำรุดก็ควรเปลี่ยนตลับลูกปืนใหม่ทั้งหมด และควรตรวจเช็คความต้านทาน สภาพของขดลวดไปพร้อมกัน รวมถึงแปรงถ่านด้วย เพราะถ้าชุดมอเตอร์มีสภาพดีทั้งเครื่องแล้ว เครื่องจักรเครื่องนั้นก็จะทำงานได้ดีเช่นเดียวกัน
1.2.2 ชุดเกียร์ส่งกำลัง (Gear Unit) เป็นตัวรับกำลังขับมาจากมอเตอร์ แล้วส่งต่อกำลังขับไปยังชิ้นส่วนต่างๆ เช่น ลูกกลิ้ง พูลเลย์ แขนโยกหรือส่าย และอื่น ๆ ซึ่งชุดเกียร์จะเป็นตัวเปลี่ยนรอบความเร็วและเปลี่ยนทิศทางการหมุนที่รับมาจากมอเตอร์ด้วย ซึ่งภายในชุดเกียร์จะมีชิ้นส่วนหลายอย่างเช่น เฟืองเกียร์แบบและขนาดต่าง ๆ ชุดตลับลูกปืน เพลา แขนเปลี่ยนรอบ บูช สลักล็อค ซีล โอริง แหวนล็อค ลิ่มขัด เหล่านี้เป็นต้น ซึ่งชิ้นส่วนสำคัญที่มีผลต่อประสิทธิภาพของชุดเกียร์ได้แก่ ชุดตลับลูกปืน เฟืองเกียร์ เพลาเกียร์ ซึ่งชิ้นส่วนที่กล่าวมานี้ต้องมีสภาพดี ชุดเกียร์ถึงจะทำงานได้ดี เมื่อมีสิ่งบอกเหตุ เช่น มีเสียงดัง เกียร์สั่น ทำงานกระตุกไม่นิ่ง ต้องตรวจเช็คหาสาเหตุ ถ้าพบการชำรุดที่ตลับลูกปืนควรรีบเปลี่ยนใหม่ ถ้าเฟืองชำรุด และเป็นเกียร์ขนาดเล็กปกติจะไม่มีอะไหล่ขาย ควรเปลี่ยนทั้งชุดเพราะจะคุ้มมากกว่าที่จะทำเฟืองใหม่มาทดแทน แต่ถ้าไม่มีขายในรุ่นเดิม ปกติจะเทียบรุ่นและหาที่มีอัตราทดเท่ากัน ถ้าเป็นเกียร์ขนาดใหญ่ถ้าเฟืองชำรุดก็จะซื้ออะไหล่มาเปลี่ยนหรือทำขึ้นใหม่ ซึ่งจะไม่นิยมเปลี่ยนเกียร์ทั้งชุดเพราะเกียร์ขนาดใหญ่ราคาอาจแพงมากหรืออาจหาซื้อไม่ได้ ส่วนตลับลูกปืน ตรวจเช็คสภาพถ้าชำรุดก็เปลี่ยนใหม่ ส่วนชิ้นส่วนอื่น ๆ เช่น เพลาถ้าตรวจพบการชำรุดให้ทำชิ้นส่วนใหม่เปลี่ยนทดแทน สำหรับชิ้นส่วนที่เป็นอะไหล่มาตรฐาน เช่น ออยซีล โอริง ลิ่ม แหวนล็อค และอื่นถ้าตรวจพบว่าชำรุดก็ให้เปลี่ยนใหม่ และที่สำคัญอีกสิ่งหนึ่งก็คือ น้ำมันหล่อลื่นห้องเกียร์ต้องเปลี่ยนถ่ายในระยะเวลาที่กำหนดและเบอร์น้ำมันที่ใช้ต้องถูกต้อง รวมถึงตรวจเช็คระดับน้ำมันอยู่เป็นระยะ ถ้าเกิดการรั่วและน้ำมันแห้งไปอาจทำให้ชิ้นส่วนภายในห้องเกียร์เสียหายทั้งหมด
1.2.3 ชุดเพลาส่งกำลัง รวมเพลาสไปรน์และยอย ทำหน้าที่เป็นส่วนหนึ่งของระบบส่งกำลัง ซึ่งรับกำลังมาจากมอเตอร์หรือชุดเกียร์ เพื่อส่งต่อไปขับลูกกลิ้ง พูลเลย์และอื่น ๆ ในเครื่องจักร ฉะนั้นเมื่อถึงเวลาตรวจเช็ค หรือบำรุงรักษา ต้องตรวจสภาพโดยรวมว่าชำรุดหรือไม่ ถ้าตรวจพบให้ทำการแก้ไข ซ่อมหรือเปลี่ยนชิ้นส่วน หรือในบางครั้งต้องเปลี่ยนทั้งชุดก็มี ก็เพื่อให้อุปกรณ์เหล่านี้ทำงานได้อย่างดีไม่ติดขัด มีอาการสั่น หรือสะดุด ซึ่งจะทำให้เครื่องจักรทำงานได้อย่างสมบูรณ์
