บรรจุภัณฑ์ในยุคโควิด-19
โดย อ.มานิตย์ กมลสุวรรณ นายกสมาคมการบรรจุภัณฑ์ไทย
ในช่วงเวลาวิกฤติของโควิด-19 คอนติเนนตัล ไทยแลนด์ (CPT) โดนผลกระทบแบบที่ไม่เคยเจอมาก่อน ทุกคนใช้ชีวิตยากลำบากขึ้น ต้องปรับตัวในเรื่องการทำงาน การรับรู้เรื่องใหม่ ๆ ควรต้องทำและพร้อมเดินหน้าต่อเมื่อเวลามันมาถึง วันนี้มาเรียน รู้จักเรื่องถาด, ภาชนะ (กระดาษ) บรรจุสินค้าของกินหลายหน่วยไม่ให้เสียหาย ให้คงรูปเดิมตลอด จนถึงมือผู้บริโภคคนสุดท้าย
งานบรรจุภัณฑ์กระดาษมีความหลากหลายซับซ้อน โดยคนส่วนมากจะแยกงาน ถาดและภาชนะ ที่ถูกต้องกับการใช้งานได้ไม่ชัดเจนหรือไม่ได้สนใจ เลยมองไม่เห็นเงินก้อนโต คงไม่แจงในรายละเอียด ลองมาดูภาพประกอบและการเล่าอธิบาย จะได้มองเห็นภาพ ส่วนคนที่อยากทำงานบรรจุภัณฑ์ให้โต ต้องดูให้เข้าใจว่าทำไมถึงต้องเรียนรู้ลึกไปทั้งขบวนการ ทั้งนี้เพื่อที่จะได้ออกแบบตัวแพ็คเกจให้โดนใจทุกฝ่ายได้อย่างรวดเร็ว วิธีการทำงานเหล่านี้ ยิ่งรู้มาก ยิ่งทำงานได้เสร็จเร็วขึ้น เป็นความสามารถเฉพาะตัว และไม่มีสอนบอกในตำรา
Leroy (เลอรอย)
Leroy (เลอรอย) เป็นธุรกิจครอบครัวเก่าแก่ของคนนอร์เวย์ เป็นเจ้าของธุรกิจสัตว์น้ำทะเล ทำฟาร์มเลี้ยงปลาแซลมอนที่ใหญ่ที่สุดของโลก ในทะเลเหนือและแปซิฟิกตอนใต้ที่ชิลี รวมทั้งทำธุรกิจปลาคอต ปลาเทราส์ กุ้งน้ำเย็น สกิปปี้ อาหารทะเลตัดแต่ง ซีฟู๊ดพร้อมกิน ส่งออกครอบคลุมขายทั่วยุโรปและทั่วโลก Leroy จำหน่ายเนื้อปลาทะเลตัดแต่ง ปลาปรุงรส พร้อมรับประทาน บรรจุถาดกระดาษเคลือบพิเศษ PET พิมพ์ดำ และบรรจุใส่ชองลามิเนทจำหน่าย ก่อนรับประทานจะนำเข้าตู้อบไฟฟ้า หรือตู้อบไมโครเวฟ พร้อมถาดกระดาษ เพื่อปรุงสุกหรืออุ่นร้อน รับประทานได้ทันที CPT เป็นผู้ออกแบบทำภาชนะบรรจุ เป็นถาดกระดาษเคลือบพิเศษสำเร็จรูปพร้อมใช้งานเมื่อ 3 ปีที่แล้ว ใช้กระดาษคุณภาพอาหารปลอดภัย ทนความร้อนสูง ใช้งานทดแทนถาดพลาสติก ถาดอะลูมิเนียม และถาด C-PET ของเดิม การใช้งานด้วยถาดกระดาษเป็นที่โดนใจและชื่นชอบของแม่บ้านทั่วทั้งยุโรป ที่รังเกียจพลาสติกและไม่ชอบสารปนเปื้อนที่เกิดจากถาดอะลูมิเนียมเปลือย เมื่อเจอความร้อนและผิวสัมผัสความเค็มและความเปรี้ยวของอาหารบรรจุ Leroy จึงมีการสั่งใช้ถาดกระดาษเคลือบต่อเนื่องเพิ่มมากขึ้นทุกปี
Nissui (นิสสุย)
Nissui (นิสสุย) เป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์อาหารของญี่ปุ่น มีโรงงานแปรรูปอาหาร ในเครือหลายประเทศ ในไทยก็มีโรงงานใหญ่ ทำยากิโตริ ไก่ย่างหมักซอสพร้อมกิน แช่แข็ง และอาหารอื่น ๆ ส่งกลับประเทศญี่ปุ่น และส่งออกต่างประเทศ นิสสุยจะบรรจุสินค้าอาหารแช่แข็งในถาดกระดาษขนาดใหญ่แข็งแรง ที่ออกแบบพับทบขึ้นรูป ทำด้วย food board กระดาษอาหารปลอดภัย ได้มาตรฐานตรงตามสไตล์ญี่ปุ่น CPT ทำถาดกระดาษพิเศษ ทนความร้อนสูงดังกล่าวส่งให้ ใช้ทดแทนการนำเข้าจากญี่ปุ่น และมีคุณภาพดีกว่า บริษัทฯ จะห่อบรรจุไก่ย่างปรุงรสพร้อมกินและอาหารอื่น ๆ แช่แข็งส่งออกจากไทย ส่งให้ร้านอาหารและร้านค้าย่อยทั่วทั้งประเทศญี่ปุ่น โดยก่อนกินจะนำเข้าตู้อบร้อนพร้อมถาด ไม่กี่นาทีสุกกินได้เลย เป็นถาด/ภาชนะกระดาษอาหารปลอดภัยสูงสุด ยิ่งในช่วงปิดประเทศทั่วโลก ทำให้นิสสุยมีการสั่งซื้อถาดใช้เพิ่มมากขึ้นเป็นเท่าตัว เพื่อใช้แพ็คสินค้าอาหารคุณภาพส่งออกจากไทย
MERIDIAN CHOCOLAT
MERIDIAN CHOCOLAT เมื่อปีที่แล้ว CPT ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ออกแบบโครงสร้างกล่องกระดาษพับขึ้นรูป ใช้บรรจุชิ้นขนมช็อกโกแลตนมสอดไส้เหล้าบรั่นดี จัดทำขึ้นเป็นพิเศษออกแบบ พิมพ์สีขึ้นรูปสวยหรู ดูดีมีราคา สำหรับใช้แจกให้แขกรับเชิญ เนื่องในโอกาสจัดงานเปิดตัวแนะนำเหล้าบรั่นดีตัวใหม่ ตรา MERIDIAN ของกลุ่มบิ๊กเบียร์ช้างและบิ๊กเหล้าของไทย ตามกฎหมายไทย สินค้าเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ห้ามไม่ให้มีการโฆษณา เผยแพร่ แสดงออกใดๆ การแนะนำสินค้าใหม่ดังกล่าวจึงต้องหลีกเลี่ยง โดยใช้เป็นขนมช็อกโกแลต สอดไส้ใส่เหล้าบรั่นดีนั้นไว้ในตัว บรรจุกล่องพิมพ์ชื่อยี่ห้อ MERIDIAN CHOCOLAT แทนของจริง เป็นการเลี่ยงความผิดทางกฎหมาย เป็นอีกหนึ่งความรู้ใหม่ของการใช้บรรจุภัณฑ์ มาช่วยเสริมทางการตลาด Packaging for marketing
บิ๊กไก่
บิ๊กไก่ เบอร์ 1 ของไทยและเบอร์ 3 ของโลก มีเครือข่ายโรงงานแปรรูปผลิตอาหารพร้อมกิน เกี๊ยวซ่า ขนมจีบ ซาลาเปา และอื่น ๆ จำหน่ายในประเทศและส่งออก ด้วยแบรนด์ตราสินค้า CP ที่ทุกคนรู้จัก มีชื่อเสียงและคุณภาพดี 1 ระดับอินเตอร์ สินค้าขายในราคาสูงกว่าทั่วไป การห่อบรรจุสินค้าอาหารแช่แข็งในถาดกระดาษเคลือบ food grade เป็นอาหารปลอดภัย เพื่อรักษาคุณภาพและมาตรฐานสินค้าสูงสุด CPT เป็นผู้ออกแบบถาดกระดาษด้วยโครงสร้างแข็งแรงกว่าปรกติ พร้อมนำไปใช้งานได้ทันที ด้วยมาตรฐาน GMP ใช้งานสะดวกและปลอดภัย 100% CPT มีส่วนช่วยในการห่อบรรจุและนำพาสินค้าอาหารของไทยคุณภาพดีจำหน่ายในไทยและส่งออกด้วยมาตรฐานระดับโลก
ถาดตะแกรงกระดาษ ใช้แทนถาดเหล็กโลหะปลอดสนิม ในการอุ่นอาหารร้อนบริการผู้โดยสารบนเครื่องบิน ใช้งานสะดวก มีน้ำหนักเบา โดยรวมจะหนักเพียงแค่ 2-3 % ของถาดตะแกรงเหล็กสเตนเลส ทำให้ประหยัดน้ำหนักระวางขนขึ้นไปใช้งานบนเครื่อง และขนลงส่งกลับไปล้างในครัวภาคพื้นดิน เพื่อเอามาใช้ใหม่ คิดแล้วจะสามารถลดน้ำหนักระวางได้ในแต่ละเที่ยวบินเป็นร้อย ๆ กิโลกรัม ตะแกรงถาดกระดาษใช้งานสะดวก ใช้แล้วทิ้งไม่ต้องล้าง สะอาด อนามัย ด้วยมาตรฐาน GMP มีการสั่งไปใช้งานเพิ่มมากขึ้นตลอด และจะใช้เพิ่มมากขึ้นเป็นหลายเท่าตัว หลังการบินทั่วไปกลับมาบินเป็นปกติ ถาดตะแกรงกระดาษดังกล่าว ถือเป็นสิ่งประดิษฐ์และทรัพย์สินทางปัญญาของ CPT ครอบคลุมและคุ้มครองด้วย สิทธิบัตรทั่วโลก
ในทางตรงกันข้าม สินค้าอาหารที่เป็นการว่าจ้างผลิตจำหน่ายในชื่อยี่ห้อของตัวเอง (private brands) และสินค้าส่งออกเกรดสอง ซึ่งเน้นผลิตสินค้าเน้นราคาต่ำอย่างเดียว ไม่สนใจคุณภาพและมาตรฐานอาหารปลอดภัย จะเลือกใช้ถาดบรรจุทำด้วยกระดาษฟอกขาวธรรมดา (Bleaching & Brightening agents) ที่เปื่อยยุ่ยง่ายเมื่อโดนความชื้น ไม่ใส่ใจเรื่อง Food board / Food grade / Food safety ทำต้นทุนสินค้าให้ต่ำอย่างเดียว
ที่จริงยังมีถาด, ภาชนะกระดาษประเภทอื่น ๆ อีกมาก ที่รอการประดิษฐ์คิดทำเพื่อสร้างตลาดใหม่ๆหรือนำเสนอเพิ่มเป็นทางเลือกที่ดีกว่าให้ผู้ซื้อ สร้างโอกาสใหม่ ๆ ทางธุรกิจ การเล่าอธิบายนี้ไม่ได้เป็นเรื่องเกินเลยจริง และไม่ได้เกี่ยวกับเรื่องการพิมพ์งานได้สวย มันเป็นเรื่องของการออกแบบบรรจุภัณฑ์ ที่คนทำงานทางด้านนี้จะต้องคิดเป็น ศึกษาและหาทางทำต่อยอดให้ได้ เพราะมันคืออนาคต
CPT เป็นผู้ผลิตถาดกระดาษก่อนใคร รู้และเข้าใจเรื่องงานบรรจุภัณฑ์กระดาษและได้ผ่านงานการผลิตมาแล้วแทบทั้งสิ้น หลังหยุดการระบาดของโควิด-19 พร้อมนำบรรจุภัณฑ์กระดาษแปลก ๆ ใหม่ ๆ แนะนำให้รู้จักกัน
โลหะอะลูมิเนียมเปลือย (ไม่เคลือบผิว) เมื่อโดนความร้อน นำไปห่ออาหาร ปิ้ง ย่าง อบ ด้วยความร้อน มันจะคลายสารพิษปนเปื้อนติดเข้าไปกับอาหารเข้าสู่ร่างกาย สะสมทำให้เกิดโรคทางสมอง ความจำเสื่อม และโรคทางกระดูก องค์กรสุขภาพระดับโลก Who ได้ออกมาเตือน
เราทราบดีว่าโลหะแต่ละชนิดจะแปรเปลี่ยนสภาพหรือผุกร่อนเมื่อสัมผัส ความร้อน ความเปียกชื้น ความเค็ม ความเปรี้ยว โลหะทุกชนิดให้คุณสมบัติในการป้องกันการซึมผ่านได้ดี แต่ละชนิดให้ความเหมาะสมในการใช้งานที่ไม่เหมือนกัน โลหะอะลูมิเนียมใช้งานได้ดีในอุตสาหกรรมอาหาร แต่ก็มีโทษเช่นเดียวกัน ถ้านำมาใช้งานที่ไม่ถูกต้อง ในบ้านเรามีการนำแผ่นอะลูมิเนียมบางเปลือยมาห่อปลา หมู เนื้อ ไก่ หัวมัน ย่างอบไฟให้สุกร้อน เป็นการใช้ผิด ๆ มาตลอด แต่ไม่ได้มีการกล่าวเตือนใด ๆ จากผู้เกี่ยวข้อง ในขณะที่ผู้ใช้งานระดับบิ๊ก ๆ ได้ทยอยปรับเปลี่ยนไปเป็นกระดาษ หวังว่าต่อไปหน่วยงานของรัฐฯคงจะต้องให้ความรู้แก่ผู้ใช้งานได้อย่างถูกต้อง แต่ก็ต้องระวังอย่าให้เกิดความสับสน เพราะโลหะอะลูมิเนียมให้คุณประโยชน์มหาศาลในทุกอุตสาหกรรม
วันนี้เหลือการใช้ถาดอะลูมิเนียมเสิร์ฟอาหารร้อนบริการในบางสายการบิน เพราะมีราคาถูกสุด เชื่อว่าต่อไปคงจะถูกห้ามใช้ เพราะแพทย์พิสูจน์แล้วว่ามีสารพิษปนเปื้อน ต่อไปจะเหลือแต่ถาดพลาสติก C-Pet และถาดกระดาษเคลือบ CPT มองเห็นแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงก่อนหน้าและด้วยประสบการณ์ที่มีการผลิตงานกระดาษมาหลายสิบปี จนสามารถพัฒนาเครื่องจักรผลิตงานถาดกระดาษเองได้ทุกรูปแบบ และได้ผลิตถาดกระดาษก่อนใคร และได้ผลิตให้กับหลายสายการบินใช้ ด้วยรูปแบบใหม่ ๆ ให้เป็นทางเลือกใหม่ เชื่อว่าหลังเปิดให้มีการบินเป็นปกติ การบริการอาหารบนเครื่องบินจะมีการปรับเปลี่่ยนไปจากเดิม เชื่อว่าภาชนะกระดาษจะเป็นตัวแปรหลักที่จะเข้ามาเติมเต็มให้แน่นอน
รู้เรื่องภาชนะ / ถ้วยพลาสติก Multilayer ใช้บรรจุสินค้าอาหารปิดสนิท เข้าสตรีมฆ่าเชื้อ Retort แทนกระป๋องโลหะ
ไทยเราส่งออกสินค้าปลาปรุงรสพร้อมกินสำหรับแมว, สุนัขและผลไม้ตัดแต่งในน้ำเชื่อม เป็นรายใหญ่สุดของโลก ที่วันนี้ได้ปรับเปลี่ยนการบรรจุในกระป๋องโลหะเคลือบ ไปเป็นถ้วย, กระปุก พลาสติก Multilayer แทน เพราะมีน้ำหนักเบา ซ้อนได้ไม่กินที่ ราคาถูกกว่า ใช้งานได้ดีกว่ากระป๋องโลหะ เป็นงานส่งออกเป็นอันดับหนึ่ง ปีหนึ่ง ๆ มีเป็นพัน ๆ ล้านหน่วย EKAPACK ได้ส่วนแบ่งการตลาดไม่ต่ำกว่าร้อยละ 75 เพราะทำมานานก่อนหน้า VISIPACK หลายปี ผู้มาทีหลังสัญชาติออสเตรียมาลงทุนในไทย คาดการณ์ตลาดผิดพลาดขาดทุนบานตะไทและฟื้นตัวได้ยาก สู้ทาง EKA ไม่ได้เลย งานภาชนะพลาสติกนี้ ถ้าจะมีเจ้าที่ 3 ในไทย คงเกิดได้ยาก เพราะจะต้องมีความรู้ในเรื่องทำโมลด์แม่พิมพ์ และใช้เงินลงทุนในเครื่องจักรสูงมาก และอีกส่วนสำคัญ จะต้องรับผิดชอบจัดหาให้ครบเสร็จ ในเรื่องฝารีดปิดถ้วยให้กับผู้ใช้ด้วย เพราะมันมีความพิเศษไม่เหมือนทั่วไป อาจจำเป็นต้องมีโรงพิมพ์ทำฝาซีลปิดของตนเอง และต้องมีกรรมวิธีการผลิตลับเฉพาะ พวกที่จะลงทุนทำถ้าไม่ครบวงจร และต้องใช้เงินกู้อย่าได้คิดทำ เพราะมีคนเจ็บตัวมาแล้ว