E-commerce : The brand Driving Printing and Packaging Industry Disruption
อ.วรรณรัตน์ วิรัชกุล ภาควิชาเทคโนโลยีการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี
พฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป กับการเติบโตของธุรกิจ E-Commerce
จากการวิจัยข้อมูลของศูนย์วิจัยกสิกรไทยในปี 2560 พบว่า ภายใต้กระแสการเติบโตของธุรกิจ E-Commerce ที่กำลังเติบโตสูง โดยเฉพาะตลาดจำหน่ายสินค้าจากผู้ผลิตสู่ผู้บริโภคโดยตรง (Business to Consumer: B2C) ที่เติบโตร้อยละ 15-20 ต่อปี หรือมีมูลค่าประมาณ 2.1 แสนล้านบาท (เฉพาะภาคค้าปลีกสินค้า) ช่วยให้บรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง (จากผู้ผลิตถึงผู้บริโภค) จากเดิมที่มีการใช้น้อยมีการขยายตัวต่อเนื่อง โดย ศูนย์วิจัยกสิกรไทย คาดว่าบรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่งสำหรับ E-Commerce ในส่วนของ B2C ในปี 2560 จะมีมูลค่าตลาดประมาณ 5,600 ล้านบาท เพิ่มขึ้นร้อยละ 24.4 (YoY)
ทั้งนี้ คาดว่าในอีก 3 ปีข้างหน้า ตลาดบรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่งจะมีมูลค่าถึงประมาณ 8,000-9,000 ล้านบาท ตามการเติบโตของตลาด E-Commerce ในรูปแบบ B2C (ภาคการค้าปลีก) ที่คาดว่าจะมีมูลค่าประมาณ 3.5 แสนล้านบาท (ภายใต้สมมติฐาน นโยบายการจัดเก็บภาษีธุรกิจ E-Commerce ที่จะนำมาใช้ในระยะข้างหน้า ส่งผลต่อภาระผู้ประกอบการไม่มาก) โดยคาดว่า บรรจุภัณฑ์กระดาษและพลาสติก จะได้รับอานิสงส์จากปัจจัยดังกล่าวสูง เนื่องจากสอดคล้องกับลักษณะของสินค้าที่นิยมซื้อขายออนไลน์ รวมถึงความเหมาะสมในการปกป้องสินค้าระหว่างขนส่ง และมีต้นทุนที่ไม่สูงมากนัก
การออกแบบบรรจุภัณฑ์สำหรับสินค้า E-Commerce จะเป็นโจทย์ที่ท้าทายสำหรับธุรกิจบรรจุภัณฑ์ในระยะต่อไป ซึ่งนอกจากเพื่อเพิ่มความแข็งแรง และช่วยลดต้นทุนการขนส่ง ยังต้องมีความสวยงาม ดึงดูดและสร้างความประทับใจให้กับผู้บริโภค ซึ่งนักออกแบบจึงได้พัฒนาบรรจุภัณฑ์เน้นการสร้างนวัตกรรมทางบรรจุภัณฑ์เพื่อให้มีความโดดเด่นไม่ใช่แค่ในเฉพาะของรูปร่างลักษณะที่เป็นประโยชน์ต่อการใช้สอย และตอบสนองการใช้งานของผู้บริโภคแล้ว ยังต้องใส่ใจไปถึงการจัดการบรรจุภัณฑ์ภายหลังจากการใช้งานแล้วด้วย แต่ก็ยังคงไม่ทิ้งความเป็นเอกลักษณ์ของแบรนด์ไป จึงมีการนำเอาวัสดุต่างๆ ที่ถูกพัฒนามาปรับใช้ให้เข้ากับผลิตภัณฑ์ของผู้ผลิต
แต่ในการขายปลีกแบบ E-commerce นั้น มีข้อจำกัดในเรื่องของการสัมผัสกับตัวสินค้า จุดขายของสินค้าได้เปลี่ยนไปจากการที่รูปแบบการบรรจุหีบห่อที่ดูมีความพิเศษจะเป็นส่วนหนึ่งในการตัดสินใจซื้อ แต่เมื่อย้ายไปขายในโลกออนไลน์ สินค้าจะต้องเป็นตัวดึงดูุดความสนใจจากผู้บริโภคเพียงอย่างเดียว จากการสำรวจแนวโน้นการขายปลีกแบบ E-commerce ในสหรัฐฯ พบว่า 27 % ของผู้ตอบแบบสอบถามรับได้กับการที่ขายออนไลน์เท่านั้น แต่ 54% อยากให้มีการขายแบบสองช่องทางคือ ช่องทางออนไลน์และช่องทางปกติร่วมกัน โดย 91% ของผู้ที่ใช้ E-commerce เป็นช่องทางการขาย มองว่ายอดขายทางออนไลน์มีความสำคัญต่อรูปแบบรายได้ของพวกเขา และอีก 88% คาดว่าจะสามารถเติบโตได้ในอีกสองปีข้างหน้า ทั้งนี้ลักษณะของบรรจุภัณฑ์ที่มาถึงมือของผู้บริโภคมีผลถึง 95% ของผู้สั่งซื้อสินค้าบนโลกออนไลน์ เนื่องจากการสั่งซื้อนั้นผู้ซื้อจะพิจารณาการสั่งซื้อจากตัวสินค้าเท่านั้น แต่รูปลักษณ์หรือการออกแบบของบรรจุภัณฑ์จะเป็นจุดเริ่มต้นของการนำเสนอ ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้ลูกค้ารู้สึกพิเศษเพิ่มขึ้น
Nintendo Labo เป็นการออกแบบกล่องบรรจุภัณฑ์หลังจากการทำหน้าห่อหุ้มสินค้าแล้ว
ให้สามารถกลายเป็นอุปกรณ์ประกอบการเล่นเกมส์ต่อได้อีก
ตัวอย่างของบรรจุภัณฑ์ชั้นนอกของสินค้าไทยที่ได้รับการกล่าวถึงในโลกออนไลน์ช่วงหนึ่ง คือ การออกแบบกล่องของอาหารสุขภาพในรูปแบบธัญพืชอบแห้งแบรนด์ Diamond Grains ที่นอกจากลักษณะบรรจุภัณฑ์ชั้นในที่มีความสะดวกต่อการรับประทานแบบทันทีแล้ว บรรจุภัณฑ์ชั้นนอกที่ใช้ในการจัดส่งยังสามารถสร้างความประทับใจให้กับผู้บริโภคได้อีก และในเทศกาลพิเศษยังได้เปลี่ยนลักษณะกราฟฟิกบนกล่องบรรจุภัณฑ์ชั้นนอกอีกด้วย
ตามการคาดการณ์ของเจ้าของสินค้า เชื่อว่ากลุ่มผู้บริโภคบนโลกออนไลน์จะมีอายุที่น้อยลงและมีความเชี่ยวชาญในด้านเทคโนโลยีมากขึ้น ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่เป็นแรงผลักดันให้เกิดธุรกิจบนโลกออนไลน์ เพราะให้ความสำคัญกับความสะดวกสบาย โดยงานวิจัยแสดงให้เห็นว่า “60% ของผู้ใหญ่ชาวอเมริกันยินดีที่พวกเขาไม่ต้องออกไปซื้อสินค้าที่ห้างสรรพสินค้าหรือในร้านที่มีผู้คนแออัด” เมื่อพวกเขาซื้อสินค้าทางออนไลน์ เมื่อข้อมูลจำนวนของผู้บริโภคเปลี่ยนพฤติกรรมในการซื้อไปเป็นเช่นนี้ ทางด้านเทคโนโลยีที่จะต้องพัฒนาเพื่อรองรับการติดต่อสอบถามระหว่างลูกค้าและบริษัทผู้ผลิตด้วย และยังพบว่า ผู้บริโภคที่ซื้อสินค้าทางออนไลน์ได้มีการส่งต่อข้อมูลของสินค้าจากการถ่ายรูปและแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบรรจุภัณฑ์เมื่อได้รับสินค้าจากการขนส่งผ่านทางสื่อสังคมออนไลน์อีกด้วย
ฟังค์ชั่นดีไซน์ (function design) + บรรจุภัณฑ์ + On demand printing = โอกาสในอนาคต
เมื่อออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีความโดดเด่น ควบคู่กับหน้าที่หลักคือ สามารถปกป้องผลิตภัณฑ์ได้อย่างเหมาะสมแล้ว สิ่งที่ทำให้ผู้ประกอบการ E-commerce ส่วนใหญ่กังวล คือราคาในการผลิตบรรจุภัณฑ์ ซึ่งปัจจุบันธุรกิจการพิมพ์ได้มีการปรับตัวที่จะรับคำสั่งผลิตในปริมาณที่น้อย ตามความต้องการของผู้ประกอบการ (On demard) มีมากยิ่งขึ้น โดยการพิมพ์แบบ Digital Printing นั้น จะเป็นการตอบรับคำสั่งผลิตในปริมาณที่น้อยแต่คุณภาพของสี และรูปภาพยังคงอยู่ในระดับที่ลูกค้ายอมรับ และไม่มีขีดจำกัดเรื่องของขั้นต่ำในการสั่งผลิต หรือขึ้นตัวอย่างชิ้นงาน อีกทั้งยังมีความรวดเร็วในการผลิตอีกด้วย ผู้ประกอบการสามารถเห็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำการออกแบบได้เลยทันที ดังนั้น ข้อจำกัดเดิมๆ ในการออกแบบบรรจุภัณฑ์กับราคาของบรรจุภัณฑ์ในการสั่งผลิต ที่จะต้องสั่งในปริมาณที่มาก จะต้องเสียพื้นที่ในการจัดเก็บบรรจุภัณฑ์ก่อนการจัดส่งก็จะเป็นเรื่องที่ไม่น่ากังวลอีกต่อไป
และอีกโอกาสของการนำความก้าวหน้าของนวัตกรรมเข้ามาช่วยในการพัฒนาการออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อสร้างจุดเด่นและตอบสนองต่อไลฟ์สไตล์ของผู้บริโภค คือ บรรจุภัณฑ์อัจฉริยะ หรือ smart packaging ไม่ว่าจะเป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถสื่อสารและให้ข้อมูลต่าง ๆ กับผู้บริโภคผ่านเทคโนโลยีที่ทันสมัย เช่น Bluetooth Low-Energy (BLE) และ Near-Field Communication (NFC) ที่เชื่อมโยงเข้ากับแอปพลิเคชั่นในโทรศัพท์มือถือ
หนึ่งในตัวอย่างที่น่าสนใจ คือ การนำเอา NFC chip บรรจุไว้ที่ฝาขวดสุรา และทันทีที่มีการเปิดฝาขวด chip ดังกล่าว จะทำการเชื่อมต่อสัญญาณเข้ากับโทรศัพท์มือถือ เพื่อให้ข้อมูลว่าสุราในขวดดังกล่าวนั้นเป็นของแท้จากแหล่งผลิตหรือไม่ หรือขวดดังกล่าวเคยถูกเปิดมาก่อนหน้านี้หรือไม่ ซึ่งนอกจากจะเป็นการตรวจสอบและป้องกันปัญหาการปลอมปนสุราที่เกิดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลกแล้ว ยังทำให้ผู้บริโภครู้สึกพึงพอใจและเชื่อมั่นในคุณภาพของสุรานั้นมากขึ้นอีกด้วย
ความก้าวหน้าของ On demand print กับการเติบโตของเศรษฐกิจ
หากติดภาพกับข้อจำกัดแบบเดิมๆ ของ Digital Printing ทั้งในแง่ของชนิดวัสดุรองพิมพ์ คุณภาพงานและราคาแล้ว อาจจะทำให้หันไปใช้ทางเลือกอื่นๆ แทน แต่ในปัจจุบันนี้ การพิมพ์แบบ On demand ได้มีการพัฒนาทางด้านเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่อง มีความสามารถในการผลิตสิ่งพิมพ์บนวัสดุอื่นๆ นอกเหนือจากกระดาษ เช่น ฟิล์ม พลาสติกหรือฟอยด์ อีกทั้งยังให้คุณภาพของงานพิมพ์ที่ดีมากยิ่งขึ้น ไร้ข้อจำกัดของสีที่ไม่จำเป็นต้องมีแค่ CMYK อีกต่อไป หรือมองไปถึงเทคนิคหลังการพิมพ์ก็สามารถที่จะผลิตในกระบวนการได้เลย ซึ่งคุ้มค่ามากเมื่อเทียบคุณภาพของงาน และความรวดเร็วที่ใช้เวลาในการจัดการเพียงเล็กน้อยเท่านั้นกับราคา ดังนั้น เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้บริโภค และสอดคล้องเทคโนโลยีที่ก้าวหน้า ผู้ประกอบธุรกิจทางการพิมพ์จำเป็นต้องมีการปรับธุรกิจเพื่อให้รองรับกับการเติบโตของเศรษฐกิจ ซึ่งผู้ประกอบธุรกิจจะเจอกับงานที่มีปริมาณน้อยและอาจจะมีความยากต่อครั้งการสั่งผลิต แต่จะส่งผลให้มูลค่าของชิ้นงานสูงมากยิ่งขึ้นด้วยจากพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป การเข้าถึงสินค้าได้อย่างรวดเร็วจากทั่วทุกมุมโลก ความสะดวกสบายในการเลือกซื้อสินค้าได้โดยการกดหน้าจอ นอกจากผลิตภัณฑ์ที่จะต้องมีความโดดเด่นและมีความน่าสนใจ อีกทั้งนวัตกรรมที่นำมาใช้กับบรรจุภัณฑ์ที่สามารถสร้างความเชื่อมั่นให้กับคุณภาพของผลิตภัณฑ์แล้ว การออกแบบบรรจุภัณฑ์เมื่อรวมกับความสามารถของการผลิตทางการพิมพ์ จึงเป็นเหมือนบริการหลังการขายที่สามารถสร้างความประทับใจให้กับผู้บริโภค นำมาซึ่งการกลับมาใช้ซ้ำแล้วยังเป็นการเพิ่มโอกาสในการขยายฐานผู้บริโภคผ่านการบอกต่อผ่านสื่อสังคมออนไลน์ได้อีกด้วย ที่มา : https://wccftech.com/pachter-nintendo-labo-2012/ Nintendo Labo เป็นการออกแบบกล่องบรรจุภัณฑ์หลังจากการทำหน้าห่อหุ้มสินค้าแล้ว ให้สามารถกลายเป็นอุปกรณ์ประกอบการเล่นเกมส์ต่อได้อีก
